Kompozytor, dyrygent oper,
orkiestr symfonicznych i chorow oraz pedagog. Urodzony 5 maja 1819 w
majatku Ubiel k. Minska, zmarl 4 czerwca 1872 w Warszawie.
Po krotkim okresie nauki domowej pod kierunkiem matki Elzbiety, ksztalcil sie w grze na fortepianie od 1827 u Augusta Freyera w Warszawie, zas od 1830 - u Dominika Stefanowicza w Minsku. W 1836, podczas pobytu w Wilnie, poznal swoja przyszla zone - Aleksandre Müllerowne. W 1837 wyjechal na studia do Berlina, gdzie uczyl sie prywatnie harmonii, kontrapunktu, instrumentacji i dyrygentury pod kierunkiem Carla Friedricha Rungenhagena, dyrektora Towarzystwa Muzycznego "Singakademie". Odbywal takze praktyke, prowadzac chory i akompaniujac spiewakom, poznawal wielki repertuar operowy, oratoryjny i symfoniczny oraz proces przygotowywania dziel do wystawienia i technike dyrygowania, biorac udzial w probach prowadzonych przez Rungenhagena oraz goszczacego wowczas w Berlinie Gaspara Spontiniego.
Po trzyletnim pobycie w Berlinie w 1840 Moniuszko powrocil do kraju. Ozenil sie z Aleksandra Müllerowna i zamieszkal z nia w Wilnie, gdzie zostal prywatnym nauczycielem gry na fortepianie oraz objal stanowisko organisty w tamtejszym kosciele Sw. Jana. Jego dzialalnosc przyczynila sie wybitnie do ozywienia muzycznego srodowiska wilenskiego. Przy kosciele Sw. Jana zorganizowal amatorski zespol choralny, z ktorym podczas kilku miesiecy jego istnienia wykonal z towarzyszeniem doraznie zorganizowanej orkiestry REQUIEM Wolfganga Amadeusa Mozarta oraz fragmenty oratoriow STWORZENIE SWIATA Josepha Haydna i SW. PAWEl Felixa Mendelssohna-Bartholdy'ego. Na jednym z koncertow orkiestra wykonala pod jego batuta dziela Gaspara Spontiniego, Felixa Mendelssohna i Ludwiga van Beethovena. Odbywal takze podroze artystyczne do Petersburga. Zapoznawal tamtejsza publicznosc ze swoja tworczoscia, ktora zyskala duze powodzenie i przychylna prase. W czasie podrozy nawiazal bliska znajomosc z wybitnymi muzykami rosyjskimi, m.in. Michailem Glinka, Aleksandrem Dargomyzskim, Cezarem Cui, Aleksandrem Sierowem.
W 1848 w Wilnie przygotowal i osobiscie poprowadzil prawykonanie na estradzie pierwszej, dwuaktowej wersji opery HALKA. W 1854 przy wspoludziale Achillesa Bonoldiego zalozyl Towarzystwo im. sw. Cecylii, ktorego czlonkowie-amatorzy dawali pod jego batuta dwa razy do roku publiczne koncerty. Po triumfie, jaki odniosla 1 stycznia 1858 warszawska premiera nowej, czteroaktowej wersji HALKI, odbyl podroz artystyczna do Niemiec i Francji, a po powrocie 1 sierpnia 1858 zostal powolany na stanowisko pierwszego dyrygenta Opery Polskiej w Teatrze Wielkim w Warszawie. Pierwszym dzielem, jakie jeszcze w 1858 wystawil, byla jego wlasna jednoaktowa opera FLIS. Podczas pietnastu niemal lat pracy na tym stanowisku przygotowal i wystawil kolejno wszystkie swoje nastepne opery. Ograniczal sie prawie wylacznie, z niewielkimi wyjatkami (jak np. opery HAYDEE i KOÑ SPIzOWY Daniela François Esprit Aubera) do dyrygowania wlasnymi dzielami. Prowadzil ponadto sporadycznie chory w kosciolach warszawskich, m.in. w kosciele ewangelickim wystawil oratorium ELIASZ Felixa Mendelssohna. Wystepowal takze corocznie jako dyrygent na koncertach kompozytorskich. W 1862 ponownie wyjechal do Paryza, liczac na wystawienie ktorejs ze swoich oper, co jednak nie doszlo do skutku. Okres Powstania Styczniowego zahamowal prace kompozytora, ciezkie warunki polityczne nie sprzyjaly tworczosci. W 1865 wystawienie opery STRASZNY DWoR wywolalo jednak entuzjazm. Nowa opera odniosla sukces podobny do sukcesu HALKI.
Jeszcze w 1864 Moniuszko rozpoczal wyklady z zakresu harmonii, kontrapunktu i kompozycji oraz prowadzil zespol choralny w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Jego uczniami byli m.in. Zygmunt Noskowski i Henryk Jarecki. Muzyka Moniuszki zyskala szerokie uznanie w spoleczenstwie polskim. Uwaza sie ja powszechnie za wzor muzyki "slowianskiej". Stanislaw Moniuszko zmarl nagle na atak serca. Pochowany zostal na Cmentarzu Powazkowskim w Warszawie. Jego pogrzeb stal sie manifestacja narodowa.